Rugzak gevuld met kansen

23ste zondag door het jaar -B

Het nieuwe schooljaar is weer begonnen. Een van blikvangers dit jaar is het M-decreet waardoor kinderen en jongeren die vroeger naar het buitengewoon onderwijs werden verwezen, nu in het gewone onderwijs naar school kunnen gaan. De school doet dan voor hen redelijke aanpassingen. Een kind met een beperking hoeft dus niet per se naar een aparte school. Ik hoop echt dat gewone scholen meer en meer gewoon zullen worden om inclusief te gaan werken, want het is duidelijk dat jongeren zo inderdaad meer kansen in de samenleving krijgen. En misschien leren we er als samenleving ook uit om mensen “waar we iets aan mis-zien”, niet meteen naar de zijlijn te verwijzen.

Dat dit een reactie is uit alle tijden geeft de tweede lezing haarscherp aan: “Stel dat er in uw samenkomst een man binnenkomt, keurig gekleed en met gouden ringen aan zijn vingers en tegelijkertijd komt er ook een arme aan in schamele kleren…. Zouden wij er in lukken om hen zonder onderscheid - kwaadaardige discriminatie klinkt het in de brief van Jakobus- een plaats toe te wijzen?” Of om het met de beeldtaal van het evangelie te zeggen: laten we ons niet te fel bedotten door onze zintuigen? Zijn we niet ziende blind en horend doof? Sluiten we ons dan niet af van Gods visioen over ons leven en de Schepping? Jezus heeft overduidelijk een project op het oog waaraan iedereen mag deelnemen, uitsluiting wordt bestreden, en iedereen waardevol is.

“Effeta”, zegt Jezus, “ga open”. Dat is geen dwingend bevel, geen bezwering, geen toverspreuk die Hij uitspreekt, maar een uitnodiging om ons open te stellen voor Gods liefde voor mens en wereld. Effeta vraagt Jezus, opdat wij niet doof blijven voor de tegenslagen die anderen overkomt, opdat wij de ogen of ons hart openen wanneer we zien dat kinderen verdrinken in zee, mensen met duizenden vast komen zitten voor een station, met honderden voor een dienst vreemdelingenzaken, dat ze over extra hindernissen moeten, kilometers vers gelegde prikkeldraad, alleen maar omdat ze willen leven.

Misschien hebben bij alles wat er de laatste tijd gebeurt, iets te weinig beseft wat ook de klimaatcrisis betekent. Want ook die crisis treft ons allemaal, hier en in de hele wereld. En om die op te lossen, moeten we niet alleen naar fabrieken die de lucht vervuilen kijken, maar ook naar de levensstijl die we door de industrie en de economie steeds verder ontwikkelen. Daar wil Scheppingszondag ons vandaag over doen nadenken.
Het is niet houdbaar dat wij behoren tot die 20% van de wereldbevolking die 80% van de goederen van de aarde bezit of consumeert. Elke 20 jaar verdubbelt nog ons verbruik aan ertsen, ondanks de betere recyclage. Ook blijft het verbruik van fossiele brandstoffen stijgen, ondanks het toenemend aanbod aan groene energie. En daarom blijven er in het Zuiden grootschalige mijnprojecten, boorputten, pijpleidingen, stuwdammen en energiegewassen bijkomen ten koste van hun bossen, dorpen, landbouw, lokale economie en natuurgebieden.

In zijn encycliek ‘Laudato Si’ schrijft paus Franciscus dan ook heel duidelijk dat de klimaatcrisis, niet alleen een milieuprobleem is, maar ook een ethisch probleem, een probleem van onrechtvaardigheid. De paus noemt de omgang met de Schepping een van de grootste uitdagingen van onze tijd, omdat we onszelf moeten bekeren tot een ontwikkelingsmodel dat weet hoe de schepping te respecteren”. Eén van deze dagen verschijnt zijn encycliek in het Nederlands en het is te hopen dat zijn boodschap dan verder doordringt, ons de ogen en de oren opent.

En het is ook niet zijn bedoeling om ons schrik aan te jagen, integendeel, hij is er stellig van overtuigd dat we allemaal samen kunnen handelen om deze uitdaging aan te gaan en tot een betere wereld te komen. “Vat moed”, zegt ook hij, zoals we hoorden in de eerste lezing.

En hoe moeten we dat dan doen? Bij ons denkt de beweging ‘ecokerk’ na over hoe we met zijn allen de klimaatverandering aan kunnen pakken. We moeten manieren vinden om niet blind te gehoorzamen aan drie geboden die ons dagelijks opjagen: “Gij zult consumeren. Gij zult concurreren. Gij zult presteren.” Ecokerk ziet inderdaad dat groepen mensen anders gaan consumeren, dat ze hun verbruik van materiaal en energie verminderen. Ecokerk zegt dan ook dat niet alleen het klimaat verandert, maar ook de mensen zelf. Ongelukkig worden ze er niet van. Integendeel, ze ervaren dat door een “ethiek van het genoeg” hun levenskwaliteit groeit, dat er ook goede ideeën komen voor een economie die veel minder grondstoffen en energie nodig heeft en een warmer hart voor mesnen. Effeta, ga open, zegt Jezus. Voor ons vandaag is dit een oproep om mee te gaan zoeken naar wat “goed leven” betekent. Als wij dan bij het begin van het nieuwe schooljaar een nieuwe rugzak vullen: laten we hem dan vullen met kansen op een beter leven voor iedereen!