Roeping en zending van het gezin in de Kerk vandaag

27ste zondag -  4 oktober 2015


Op 5 oktober 2015 start in Rome de bisschoppensynode over de roeping en de zending van het gezin in de Kerk en de wereld vandaag. Vandaag, zondag 4 oktober,  vieren ze samen met de paus eucharistie. Ze horen er dezelfde lezingen als wij zonet. Met het scheppingsverhaal waarin de vreugde van Adam weerklinkt omdat hij eindelijk een partner heeft gevonden die helemaal bij hem past, die hij recht in de ogen kan kijken. En in het evangelie horen we hoe Jezus een echtscheidingspraktijk uit zijn tijd afkeurt.
Om de synode voor te bereiden is er een gigantische voorbereidend werk geleverd. Het begon al vorig jaar, met een extra synode. Die was dan weer met een wereldwijde bevraging voorbereid. Ook bij ons hebben toen heel wat mensen zich gebogen over die niet gemakkelijke vragen. We herinneren ons ook nog wel dat er onenigheid is ontstaan over de slottekst van de synode in 2014. Er waren toen een aantal punten die geen meerderheid hadden om verder te bespreken. De paus heeft ze toch in de slottekst gezet en heeft opnieuw iedereen in de wereldkerk opgeroepen om verder na te denken. Ook die antwoorden kwamen binnen.
Voor zover ik weet, is er nooit zoveel kans geweest om betrokken te zijn bij een synode als deze. Het gaat dan ook over een realiteit waar ieder van ons mee te maken heeft en het gaat over een thema met een sterke kerkelijke leer, een stevige traditie. En sterke tradities zijn moeilijk te beïnvloeden, laat staan te veranderen. Toch wordt de kerkelijke leer sterk uitgedaagd. Want het gezin vandaag leeft in een eigen tijd, met eigen moeilijkheden, in vele culturen. Het gezinsleven kent veel broosheid, veel leed. Maar tegelijk blijft het ook erg krachtig. Gezinnen zijn en blijven de plek bij uitstek om kwalitatieve sociale relaties aan te gaan en te groeien tot volwassen personen.
Die uitdagingen voor gezin en huwelijk vandaag hebben allemaal een plekje gevonden in het werkdocument van deze synode. In een eerste deel wordt uitdrukkelijk geluisterd naar gezinnen. Het is immers vanuit het aandachtig luisteren dat de opdracht van spirituele en pastorale onderscheiding ontstaat. Zo omschrijft de paus het opzet van de synode: tegelijk de tekenen van God verstaan, en de tekenen van de tijd verstaan.

De tekenen van God verstaan, dat is ook de woorden van Jezus beluisteren. De tekst die we vandaag hoorden, staat ook letterlijk in het werkdocument van de synode. “Dus: wat God heeft verbonden, moet de mens niet scheiden.” Er staat bij dat we deze tekst niet vooreerst moeten begrijpen als een juk dat mensen wordt opgelegd, maar als een gave, die verleend wordt aan mensen die in het huwelijk met mekaar worden verbonden. Zo laat Jezus zien "hoe de goddelijke barmhartigheid de mens altijd vergezelt op zijn weg, het versteende hart met zijn genade geneest en transformeert door het te richten op zijn grondbeginsel doorheen de weg van het kruis". De evangeliën maken duidelijk dat het voorbeeld van Jezus een model is voor de Kerk. Dat model toont de volheid van de openbaring. Maar toont ook de volheid van barmhartigheid! Dat blijkt bijvoorbeeld uit de ontmoeting van Jezus met de Samaritaanse vrouw en uit zijn ontmoeting met de overspelige vrouw. Het is maar door de liefdevolle houding van Jezus, dat verandering, berouw en bekering mogelijk worden.
Ik denk dat we met dit stukje tekst uit het werkdocument de basishouding van paus Franciscus zien: met heel veel begrip en mededogen, met veel barmhartigheid mensen tegemoet gaan én tegelijk vasthouden aan God, die veel van ons verwacht.
Of de synode grote veranderingen zal brengen in de kerkelijke leer over gezin en huwelijk weet ik niet. Maar ik denk wel dat de barmhartige manier van spreken, die minder veroordelend is, die meer nuances en goedheid ziet in de broze werkelijkheid waarin gezinnen vandaag leven, dat die zachtere manier van spreken, sterker zal worden. Zachtheid, vriendelijkheid, benoemen wat wel goed gaat, dat zijn houdingen die eigenlijk veel beter werken om mensen te doen nadenken over hun gedrag, om het gedrag bij te sturen, te veranderen, mensen groeikansen te geven, dan uitpakken met dreigende taal, straffen en veroordelen. Dat heeft alvast paus Franciscus enorm goed begrepen en ik hoop dat zijn voorbeeld nog veel meer navolging krijgt.