Een rebelse geest

Pinksterzondag 2014

’Het is stil waar het nooit waait'. En in de verblijfplaats van de leerlingen is het stil. Ze hebben er zich terug getrokken op de avond van de eerste dag van de week. Met de deuren potdicht. In het dubbel veiligheidsslot gedraaid. Geen windje kan er binnen. Wij zijn het gewoon dat tussen Pasen en Pinksteren een periode van 50 dagen valt. Maar in dit evangeliefragment van Johannes bevinden we ons nog steeds op Paasdag zelf. Die ochtend was Maria Magdalena naar het graf gegaan en het was leeg. Ze had iemand ontmoet, waarvan ze eerst dacht dat het de tuinman was. En die avond dan komt Jezus midden zijn leerlingen staan. Hij wenst hen tweemaal de vrede en geeft hen een zending. Daarna blaast hij over hen, een beetje zoals God in het begin het leven in Adam blies. Ze ontvangen de heilige geest en voelen een grote vreugde.
Huub Oosterhuis schrijft in “Kome wat komt. Van U is de toekomst” dat de heilige geest niet de wind is, die de blaadjes van de bomen doet ritselen. Niet de stormwind die bomen ontwortelt. Niet de levensadem in ons. Ook niet de hartstocht van de één voor de ander. Maar wat is die geest dan wel?
Iets in mensen, een kracht, een inzicht, een intuïtie, een tegenkracht die zich verzet tegen alles wat hard is en rigide, koud en versteend. Een kracht die angst en geslotenheid doorbreekt. En het is een kracht die loskomt naarmate mensen zich meer verbinden aan elkaar, gemeenschap zijn. Dat wordt heel mooi aangegeven met het beeld uit de eerste lezing: “Er verscheen hun iets dat op vuur geleek en dat zich, in tongen verdeeld, op ieder van hen neerzette.”
Bij Braambos Radio vragen we bij de grote kerkelijke feesten iemand om een causerie te maken. Dit jaar is dat Ilse Cornu, een theologe. Zij heeft het ook over die vuurtongen. Ze merkt op dat de leerlingen eigenlijk alleen maar de vuurtongen kunnen zien die zich op de anderen hebben neergezet. Wat zich op henzelf heeft neergezet, zien ze eigenlijk zelf niet. Ilse Cornu vindt dit precies de genade van Pinksteren: de Geest richt ons niet op onszelf, maar maakt ons juist meer attent op het vuur dat brandt in anderen. Pinksteren is het feest bij uitstek dat ons uit ons ik-je trekt, naar de anderen toe. Zelfs zo dat die anderen zich helemaal begrepen voelen, en tot opbloei, tot vreugde komen, bevrijd worden (zegt Huub Oosterhuis).
Want wat is dat: gericht zijn op anderen? Zo dat dit zich aanvaard en begrepen voele en vreugde ervaren? Natuurlijk niet: losweg complimenten geven. Ook niet : vleien, leugentjes om bestwil vertellen; Ook niet: instemmen met alles wat ze zeggen. Of nooit een woord van kritiek geven of hen nooit met iets confronteren. En omgekeerd ook niet: kritiek hebben gewoon om maar kritisch en negatief te zijn. Neen, zo is Gods Geest zeker niet. Gods geest heeft namelijk een diepe richting en motivatie, en dat is: hartstocht, passie voor gerechtigheid en vrede. En dat kan zich uiten in protest. Maar ook in bemoediging van de zwakken, ontferming over hen die lijden. Gods geest is tegelijk zachte en besliste volharding om de wereld menswaardiger te maken. Om niet stil te blijven, uit de wind te gaan staan. Om niet bij de pakken te blijven neerzitten maar opnieuw die heilige onrust te voelen.
De heilige geest is: rebels en onrustig blijven, omdat steeds weer blijkt dat we er nog niet zijn. Dat de wereld niet af is. Maar het is een onrust die rust op een diepe trouw aan het visioen van God voor de wereld en voor ons mensen. Het is het besef dat God ons allen liefheeft en ons allen de kracht gegeven heeft om lief te hebben, om te blijven werken aan iets meer gerechtigheid voor iets meer mensen, ondanks al ons eigen falen. De diepe rust die de Geest ons geeft is: dat we weten en geloven dat het beter is om te verlangen, om te hopen, ja, zelfs om te lijden. Dat alles is beter dan te berusten, beter dan ten onder te gaan aan angst en wantrouwen. De Geest is een onverwoestbare “en toch”-kracht en ik hoop dat we die allemaal mogen blijven voelen, en dat we die ook bij mekaar kunnen blijven zien. Zalig Pinksterfeest!